Brilio.net - Mata pelajaran Bahasa Jawa menjadi salah satu pelajaran muatan lokal yang wajib dipelajari di banyak sekolah dasar, termasuk kelas 4 SD. Dengan mempelajari Bahasa Jawa, siswa tidak hanya dilatih untuk memahami kosakata dan tata bahasa, tetapi juga diperkenalkan pada budaya, unggah-ungguh, dan nilai-nilai kearifan lokal yang melekat dalam kehidupan sehari-hari. Karena itulah, penting bagi siswa untuk sering berlatih mengerjakan soal-soal bahasa Jawa agar lebih terbiasa dan siap menghadapi ujian.

Dihimpun brilio.net dari berbagai sumber, Jumat (3/10) berikut 50 contoh soal Bahasa Jawa kelas 4 SD semester 1 dan 2 lengkap dengan jawaban dan penjelasan. Soal-soal yang tersedia mencakup berbagai materi, mulai dari unggah-ungguh basa, aksara Jawa, tembang macapat, hingga peribahasa (paribasan, bebasan, dan saloka). Dengan adanya kunci jawaban serta penjelasan, siswa akan lebih mudah memahami letak kesalahan sekaligus mendapatkan pembelajaran yang lebih bermakna.

Selain bermanfaat untuk siswa, kumpulan soal ini juga bisa menjadi referensi bagi guru dan orang tua dalam mendampingi belajar di rumah. Dengan latihan yang rutin, diharapkan kemampuan berbahasa Jawa siswa semakin meningkat, sekaligus menumbuhkan kecintaan terhadap bahasa daerah sebagai warisan budaya bangsa.

50 Contoh soal bahasa Jawa kelas 4 SD semester 1 dan 2

Contoh soal bahasa Jawa kelas 4 SD semester 1 dan 2 © 2025 brilio.net

Contoh soal bahasa Jawa kelas 4 SD semester 1 dan 2
© 2025 brilio.net/Reve/AI

1. Soal Pilihan Ganda
Pitung dina iku padha karo ... minggu.
a. loro
b. telu
c. siji
d. papat
Jawaban: c. siji
Penjelasan: Pitung dina = 7 dina = 1 minggu.

2. Soal Pilihan Ganda
Tembung "gedhe" iku padha teges karo ...
a. cilik
b. ageng
c. alit
d. endhek
Jawaban: b. ageng
Penjelasan: Sinonim tembung "gedhe" yaiku "ageng".

3. Soal Pilihan Ganda
Aksara Jawa "ꦩ" diwaca ...
a. na
b. ma
c. ta
d. pa
Jawaban: b. ma
Penjelasan: ꦩ yaiku aksara Jawa ma.

4. Soal Pilihan Ganda
Unggah-ungguh basa krama kanggo wong sing luwih tuwa yaiku ...
a. matur
b. ngomong
c. celathu
d. ngendika
Jawaban: d. ngendika
Penjelasan: Basa krama kanggo "ngomong" yaiku "ngendika".

5. Soal Pilihan Ganda
Paribasan “alon-alon waton kelakon” tegesé ...
a. cepet-cepet ben rampung
b. alon nanging temen-temen
c. kerja nganggo sabar, mesthi bisa kelakon
d. ora perlu usaha
Jawaban: c. kerja nganggo sabar, mesthi bisa kelakon
Penjelasan: Paribasan iki ngajari supaya sabar lan ati-ati nanging tetep bisa sukses.

6. Soal Isian
Jenenge tembang macapat sing nduweni guru lagu "i" yaiku ...
Jawaban: Pangkur
Penjelasan: Pangkur nduweni guru lagu "i" ing saben pungkasan gatra.

7. Soal Isian
Ing basa krama, tembung “mangan” diganti dadi ...
Jawaban: nedha
Penjelasan: Basa krama saka “mangan” yaiku “nedha”.

8. Soal Isian
Kewan “pitik” ing basa krama yaiku ...
Jawaban: ayam
Penjelasan: Pitik (ngoko) = ayam (krama).

9. Soal Isian
Urut-urutan angka Jawa saka siji nganti lima yaiku ...
Jawaban: siji, loro, telu, papat, lima
Penjelasan: Urutan angka Jawa kudu runtut saka angka cilik nganti gedhe.

10. Soal Isian
Basa ngoko saka “tindak” yaiku ...
Jawaban: lunga
Penjelasan: Basa ngoko saka tindak yaiku lunga.

11. Soal Pilihan Ganda
Tembung "kula" tegesé ...
a. aku
b. kowe
c. dheweke
d. awake dhewe
Jawaban: a. aku
Penjelasan: "Kula" yaiku aku (basa krama).

12. Soal Pilihan Ganda
Aksara Jawa "ꦧ" diwaca ...
a. ba
b. da
c. ga
d. pa
Jawaban: a. ba
Penjelasan: ꦧ yaiku aksara Jawa ba.

13. Soal Pilihan Ganda
Paribasan "jer basuki mawa bea" tegesé ...
a. urip kudu rukun
b. sapa nandur bakal ngundhuh
c. kabeh perlu pengorbanan
d. akeh pangorbanan ora ana asil
Jawaban: c. kabeh perlu pengorbanan
Penjelasan: Paribasan iki ngajari yen kanggo entuk kasil butuh biaya utawa usaha.

14. Soal Pilihan Ganda
Tembung “piyambakipun” tegesé ...
a. awake dhewe
b. aku
c. dheweke
d. sampeyan
Jawaban: c. dheweke
Penjelasan: Piyambakipun = dheweke (basa krama).

15. Soal Pilihan Ganda
Tembang macapat sing nduweni guru lagu "a" yaiku ...
a. Dhandhanggula
b. Sinom
c. Megatruh
d. Pangkur
Jawaban: b. Sinom
Penjelasan: Sinom nduweni guru lagu "a".

16. Soal Isian
Tembung “esuk” ing basa krama yaiku ...
Jawaban: enjing
Penjelasan: Esuk (ngoko) = enjing (krama).

17. Soal Isian
Aksara Jawa kanggo "ra" yaiku ...
Jawaban: ꦫ
Penjelasan: ꦫ yaiku ra.

18. Soal Isian
Paribasan “ngono ya ngono ning aja ngono” tegesé ...
Jawaban: aja nganti kelewihan
Penjelasan: Maksude kudu wajar, aja kakehan.

19. Soal Isian
Basa krama saka "turu" yaiku ...
Jawaban: sare
Penjelasan: Basa krama saka turu yaiku sare.

20. Soal Isian
Jeneng dina sawise Selasa yaiku ...
Jawaban: Rebo
Penjelasan: Dina Jawa padha karo dina Indonesia, Selasa banjur Rebo.

21. Soal Pilihan Ganda
Tembung "krungu" ing basa krama yaiku ...
a. mireng
b. ngrungokake
c. ningali
d. midhanget
Jawaban: a. mireng
Penjelasan: Krungu (ngoko) = mireng (krama).

22. Soal Pilihan Ganda
Aksara Jawa "ꦚ" diwaca ...
a. nya
b. na
c. ma
d. ya
Jawaban: a. nya
Penjelasan: ꦚ yaiku aksara nya.

23. Soal Pilihan Ganda
Paribasan "sapa nandur bakal ngundhuh" tegesé ...
a. wong nandur bakal kesel
b. kabeh kudu usaha
c. saben tumindak ana akibaté
d. wong nandur iso sugih
Jawaban: c. saben tumindak ana akibaté
Penjelasan: Paribasan iki ngajari tumindak bakal ana baline.

24. Soal Pilihan Ganda
Basa krama saka “lungguh” yaiku ...
a. mapan
b. pinarak
c. lenggah
d. sare
Jawaban: c. lenggah
Penjelasan: Basa krama saka lungguh yaiku lenggah.

25. Soal Pilihan Ganda
Tembang macapat sing paling pungkasan yaiku ...
a. Megatruh
b. Dhandhanggula
c. Pucung
d. Maskumambang
Jawaban: c. Pucung
Penjelasan: Urutan macapat sing terakhir yaiku Pucung.

26. Soal Isian
Basa ngoko saka "nedha" yaiku ...
Jawaban: mangan
Penjelasan: Nedha (krama) = mangan (ngoko).

27. Soal Isian
Jeneng sasi sawise Sura yaiku ...
Jawaban: Sapar
Penjelasan: Urutan wulan Jawa: Sura, Sapar, Mulud, dst.

28. Soal Isian
Tembung krama saka "bapak" yaiku ...
Jawaban: rama
Penjelasan: Bapak (ngoko) = rama (krama).

29. Soal Isian
Aksara Jawa kanggo "sa" yaiku ...
Jawaban: ꦱ
Penjelasan: ꦱ yaiku sa.

30. Soal Isian
Basa ngoko saka "mripat" yaiku ...
Jawaban: mata
Penjelasan: Mripat yaiku mata (basa Indonesia).

31. Soal Pilihan Ganda
Tembung “ibu” ing basa krama yaiku ...
a. simbok
b. biyung
c. emak
d. indhung
Jawaban: b. biyung
Penjelasan: Ibu (krama) = biyung.

32. Soal Pilihan Ganda
Paribasan "alon ati becik atine" tegese ...
a. wong sabar mesti sukses
b. wong sing seneng ngalah
c. wong sing andhap asor
d. wong sing teges
Jawaban: a. wong sabar mesti sukses
Penjelasan: Paribasan iki nuduhake yen sabar iku becik.

33. Soal Pilihan Ganda
Aksara Jawa "ꦲ" diwaca ...
a. ha
b. a
c. kha
d. pa
Jawaban: a. ha
Penjelasan: ꦲ yaiku ha.

34. Soal Pilihan Ganda
Tembung "teges" iku sinonim karo ...
a. maksud
b. omongan
c. tulisan
d. pitakon
Jawaban: a. maksud
Penjelasan: Teges = maksud.

35. Soal Pilihan Ganda
Basa krama saka "donga" yaiku ...
a. sembahyang
b. ndedonga
c. nyuwun
d. ndherek
Jawaban: b. ndedonga
Penjelasan: Basa krama saka donga yaiku ndedonga.

36. Soal Isian
Jeneng sasi Jawa sing padha karo Januari yaiku ...
Jawaban: Jumadilawal
Penjelasan: Kalender Jawa lan Masehi ora padha, nanging ana padanané.

37. Soal Isian
Tembang macapat sing kawiwitan yaiku ...
Jawaban: Maskumambang
Penjelasan: Urutan macapat kawiwitan yaiku Maskumambang.

38. Soal Isian
Basa krama saka “ngombe” yaiku ...
Jawaban: ngunjuk
Penjelasan: Ngombe (ngoko) = ngunjuk (krama).

39. Soal Isian
Aksara Jawa kanggo “la” yaiku ...
Jawaban: ꦭ
Penjelasan: ꦭ yaiku la.

40. Soal Isian
Paribasan “gajah ngidam godhong seger” tegese ...
Jawaban: wong gedhe kepengin barang cilik
Penjelasan: Paribasan iki kanggo nyindir wong sugih kepengin barang remeh.

41. Soal Pilihan Ganda
Jeneng dina sawise Kemis yaiku ...
a. Setu
b. Rebo
c. Jemuwah
d. Senen
Jawaban: c. Jemuwah
Penjelasan: Urutan dina Jawa: Senen, Selasa, Rebo, Kemis, Jemuwah, Setu, Minggu.

42. Soal Pilihan Ganda
Basa krama saka "arep" yaiku ...
a. arep
b. ajeng
c. badhe
d. kepengin
Jawaban: c. badhe
Penjelasan: Arep (ngoko) = badhe (krama).

43. Soal Pilihan Ganda
Paribasan "kaya banyu mili" tegese ...
a. gampang entuk dhuwit
b. gampang ilang
c. gampang metu
d. gampang owah
Jawaban: d. gampang owah
Penjelasan: Kaya banyu mili = gampang owah utawa ganti.

44. Soal Pilihan Ganda
Aksara Jawa "ꦒ" diwaca ...
a. ga
b. ka
c. sa
d. ta
Jawaban: a. ga
Penjelasan: ꦒ yaiku ga.

45. Soal Pilihan Ganda
Jeneng dina pisanan yaiku ...
a. Minggu
b. Senen
c. Selasa
d. Rebo
Jawaban: b. Senen
Penjelasan: Urutan dina diwiwiti saka Senen.

46. Soal Isian
Basa krama saka "adus" yaiku ...
Jawaban: siram
Penjelasan: Adus (ngoko) = siram (krama).

47. Soal Isian
Jeneng tembang macapat sing isine bab pepesthen urip yaiku ...
Jawaban: Megatruh
Penjelasan: Megatruh isine bab pepesthen pati utawa pungkasaning urip.

48. Soal Isian
Aksara Jawa kanggo "pa" yaiku ...
Jawaban: ꦥ
Penjelasan: ꦥ yaiku pa.
49. Soal Isian
Paribasan “kebo nyusu gudel” tegese ...
Jawaban: wong tuwa njaluk piwulang marang sing enom
Penjelasan: Maksudé wong tuwa sinau saka sing luwih enom.

50. Soal Isian
Basa krama saka "mlaku" yaiku ...
Jawaban: mlampah
Penjelasan: Mlaku (ngoko) = mlampah (krama).